Home / Architectuur / Architectuur Hilversum / 19e eeuw (1800-1915) / Gebouw De Vereeniging / Vrijmetselaars loge

Gebouw De Vereeniging / Vrijmetselaars loge
1905 / A. Salm

Oude Enghweg 19

Aan het einde van de negentiende eeuw was in Hilversum een tekort aan ruimte waar culturele en vrijzinnige verenigingen activiteiten konden laten plaatsvinden. Architect Abraham Salm (1857-1915) kreeg opdracht om een verenigingsgebouw te ontwerpen waar verschillende verenigingen lokalen konden huren. Het gebouw in eclectische bouwtrant kwam in 1905 gereed. Vrijmetselaarsloge ‘De Gooische Broederschap’ huurde vanaf het begin ruimte in het gebouw. Tegenwoordig zijn drie loges in De Vereeniging werkzaam: ‘De Gooische Broederschap’, ‘Opgang’ en ‘Wolfgang Amadeus Mozart’. Het gebouw De Vereeniging is in 2002 aangewezen als Rijksmonument.

Gebouw De Vereeniging

De opdracht voor de bouw van een verenigingsgebouw werd gegeven door N.V. Maatschappij tot exploitatie van het Gebouw “De Vereeniging”, opgericht door de eerste vrijmetselaarsloge in Hilversum, de ‘Gooische Broederschap’. Aanvankelijk huurden zij een lokaal om daar eens in de 14 dagen te vergaderen en enige malen per jaar de grote zaal om als tempelruimte te dienen, maar een tiental jaren later kregen de vrijmetselaars het gebouw volledig in handen.

Het verenigingsgebouw werd door Salm ontworpen in een eclectische bouwstijl, waarbij Jugendstil-elementen en Chaletstijl zijn gecombineerd. Opvallend aan het gebouw zijn de donkere plint met daarboven witgepleisterde gevels voorzien van rode banden. Het overstekende dak met houten vakwerkversiering is karakteristiek voor de destijds populaire chaletstijl. De prachtige glas-in-loodramen hebben Jugendstil-kenmerken. Het gebouw is oorspronkelijk ontworpen om er ook kleine toneel- of muziekuitvoeringen te geven. De hoogte van de grote zaal is 11 meter en er is een balkon in aangebracht. Inmiddels is het toneel door een tussenwand gescheiden van de grote zaal en de schuin oplopende vloer is recht gelegd.

De architect

A. (Abraham) Salm GBzn kreeg zijn opleiding door privélessen te volgen in zowel Nederland als Frankrijk (Parijs). In 1880 begon hij te werken bij het architectenbureau van zijn vader Gerlof Bartholomeus (1831-1897) in Amsterdam. Vader en zoon hebben, met name in Amsterdam, veel gebouwd: banken, fabrieken, tramstations, kerken, synagogen, bruggen, villa’s, winkelpanden, verschillende gebouwen voor Artis, een crematorium en een schouwburg. Zoon Abraham vestigde zich in 1894 in Hilversum in villa Beau Regard aan de Jacobus Pennweg. In Hilversum ontwierp hij meerdere villa’s in de voor hem typerende eclectische bouwstijl. In zijn latere leven nam Salm een prominente plaats in binnen de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, waarvan hij van 1898 tot 1912 voorzitter was.

Restauratie

In de loop der jaren hebben meerdere verbouwingen aan het gebouw plaatsgehad. In 1931 is er een nieuwe toegang gemaakt aan de zijkant van het gebouw. In 1975 werd de huidige toegang gerealiseerd met garderobe en toiletgroepen. Ook de kleine zaal (‘Voorhof’) werd gerenoveerd. In latere jaren zijn de ramen beschermd met voorzetramen. In de periode 2000 tot 2009 is het gehele gebouw zowel aan de buitenzijde als binnenzijde grondig gerenoveerd en opgeknapt.