Foto: Dudok Architectuur Centrum

Home / Architectuur / Architectuur Hilversum / 19e eeuw (1800-1915) / Grote Kerk
1891 / J. Wolbers

Grote Kerk
1891 / J. Wolbers

Kerkbrink 4

In 1889 maakte architect J. Wolbers uit Haarlem een verbouwingsplan voor de Grote Kerk aan de Kerkbrink in het centrum van Hilversum. Het plan was zo ingrijpend dat van de oude kerk slechts enkele muren bleven staan. Op de eerste zondag in mei 1891 werd het vernieuwde kerkgebouw, met een in neorenaissancestijl opgetrokken façade, in gebruik genomen. In 1976-1977 werd de kerk opnieuw herbouwd na een uitslaande brand. De toren is sinds 1973 Rijksmonument. Het complex Grote Kerk, bestaande uit kerkgebouw, catechisatielokaal en tuinhuisje, werd in 2002 aangewezen als Rijksmonument.

Geteisterd door branden

Op de plek van de Grote Kerk aan de Kerkbrink stond al in de vijftiende eeuw (en vermoedelijk zelfs al eerder) een kapel die dienst deed als parochiekerk van Hilversum. Na de reformatie werd de kerk in gebruik genomen door de hervormden. In de eeuwen daarna werd de kerk diverse malen getroffen door branden en even zo vaak weer herbouwd. Bij de grote brand in 1766 waarbij een groot deel van Hilversum in vlammen opging, ontkwam alleen het tuinhuisje van de pastorie aan het vuur. In 1768 was de kerk weer hersteld. Op oude gravures is te zien dat het koor van de kerk gericht was op het oosten naar de Kerkbrink.

Uitbreiding tot zaalkerk

Nadat de kerk eind negentiende eeuw in bouwvallige staat verkeerde en de groei van het aantal parochianen niet meer aankon werd besloten de kerk te vergroten. De kerk werd verbouwd tot een zaalkerk waarbij het koor van de kerk naar het westen werd gedraaid. Een extra toren werd aan de kant van de Kerkbrink toegevoegd. De in rode bakstenen uitgevoerde kerk kreeg een neorenaissancistisch uiterlijk, met kunststenen en gestucte decoratieve elementen in de gevel zoals diverse frontons, kroonlijsten en diamantkopmotieven. In 1971 werd de kerk opnieuw door brand geteisterd. Het dak van de kerk stortte in, maar de muren bleven staan. De kerk werd na lange en felle discussies in 1976-1977 herbouwd.

Interieur

In de kerk bevindt zich een kansel uit 1644, die voor de Sint Olofskapel in Amsterdam gemaakt werd en van 1918-1965 in de Prinsessekerk in Amsterdam stond. Hij is geplaatst op een basement gemaakt van oude grafzerken. Het kerkorgel dateert uit 1858 en werd oorspronkelijk gemaakt voor de Sint-Jozefkerk in Gouda door Wilhelm Rütter uit Kevelaer. Het orgel werd in 1979 in de Grote Kerk geplaatst.

Toren

De middeleeuwse toren is het oudste deel van de kerk en dateert uit 1481. Ook de toren ontkwam niet aan de branden die de kerk in de loop der eeuwen teisterden. Meerder malen werd de toren herbouwd of gerestaureerd. Na de brand in 1971 kreeg de toren een nieuwe spits.