Villa Erica / Centrale bibliotheek Hilversum
1844/1889 / I. Gosschalk
‘s-Gravelandseweg 55
Villa Erica aan de ’s-Gravelandseweg 55 huisvest sinds 1932, met een korte onderbreking in de Tweede Wereldoorlog, de centrale bibliotheek van Hilversum. De eerste bebouwing op het perceel aan de ’s-Gravelandseweg dateert van 1844 en betrof een U-vormige jongenskostschool inclusief woning. In 1889 kreeg de villa zijn huidige neorenaissance uiterlijk bij een verbouwing door architect Isaac Gosschalk (1838-1907). De villa en het als erfafscheiding geplaatste hekwerk zijn in 2002 aangewezen als rijksmonument.
Particuliere bewoning
Al twintig jaar na de bouw verliet de kostschoolhouder het pand en werd de villa in gebruik genomen als buitenverblijf door een uit Amsterdam afkomstige commissionair in effecten. Deze gaf de villa de naam ‘Villa Erica’. In 1889 ging de villa opnieuw in andere handen over. De nieuwe eigenaar liet de villa verbouwen door Isaac Gosschalk. Deze gerenommeerde, uit Amsterdam afkomstige architect is onder andere bekend als ontwerper van de Westergasfabriek in de hoofdstad.
Gosschalk vergrootte het pand aanzienlijk door de U-vorm van de oorspronkelijke villa dicht te maken. Hij ontwierp een geheel nieuwe voorgevel die voor de oude werd geplaatst en verlevendigde deze met een erker. In de gevel werden neorenaissancistische versieringen aangebracht zoals speklagen, pilasters en zogenaamde diamantkoppen. Typerend voor Gosschalk is ook het rolwerk op de borstweringen van de vensters op de eerste verdieping.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek
Na enkele jaren als Hotel Oranje en nogmaals als particulier woonhuis gediend te hebben kocht het bestuur van de Openbare Leeszaal en Bibliotheek de villa in 1932. In de Tweede Wereldoorlog werd het pand in beslag genomen door de Duitse bezetter, die er een kantine van maakte voor de in de omgeving gelegerde militairen. Direct na de bevrijding werd de villa enige tijd gebruikt als ontmoetingsplaats voor Canadese militairen, de Maple Leaf Club. In januari 1946 nam de bibliotheek het pand weer in gebruik.
Uitbreidingen
Als bibliotheek onderging de villa diverse verbouwingen en uitbreidingen. Aan de achterzijde kwam een grote uitbouw waar de bibliotheekboeken werden opgesteld, de boekerij. Nu vinden we daar het café en de leestafels. De nieuwbouw aan de achterzijde van architectenbureau Hans Bik dateert van 1995. De villa aan de voorzijde bleef in aanzien echter vrijwel onveranderd. Hier zijn nu de kantoren van de bibliotheek ondergebracht en, op de begane grond, de Kunstuitleen.
Schuilkelder
Tussen de villa en de naastgelegen Sociëteit De Unie werd in de Tweede Wereldoorlog een schuilkelder aangelegd. De toegangen via de kelders van beide panden zijn later dichtgemaakt, maar de schuilkelder was ook bereikbaar via een (nu afgesloten) buiteningang. Door laag struikgewas en enkele bomen wordt de schuilkelder aan het oog onttrokken.
Architect
Periode
Locatie
's-Gravelandseweg 55, Hilversum