Wat hebben een lichtgevend skelet, het GAK-gebouw en de Blaricumse anarcho-christenen met elkaar gemeen? Ze waren alle drie onderdeel van de Dag van de Architectuur 2018. Het landelijke thema, Stad van Morgen, kreeg in Hilversum gestalte onder de titel ‘Utopia, Utopia, dichterbij dan je denkt’.
Met een volgeboekt mini-symposium op 1 juni jl. werd het weekend van de Dag van de Architectuur geopend. Historica Maria Boersen belichtte twee Gooise leefgemeenschappen – Frederik van Eeden in Walden en de anarcho-christenen in Blaricum – waarin intensief werd gezocht naar manieren bij te dragen aan een betere maatschappij. Het doel was om zelfvoorzienend te zijn, standverschillen af te schaffen en een rijker leven te leiden. Beide gemeenschappen hadden grote moeite om hun idealen in de praktijk te brengen, maar de jaren waarin hun communes bestonden, vormen wel het begin van 100 jaar Utopisch denken in het Gooi.
Landschapsarchitect Paul Roncken keek juist naar de toekomst: wat is er nodig om de idealen van nu (duurzaamheid, circulariteit, transities op het gebied van klimaat, voedsel en energie) vorm te geven? Zijn stelling is dat de ingrijpende veranderingen die dat zal opleveren in het landschap alleen kunnen worden geaccepteerd indien ontwerpers nieuwe vormen aan ‘het sublieme’ weten te geven en als de gebruikers van dat landschap andere manieren zullen aanleren om die nieuwe landschappen te (gaan) waarderen. Een manier om dat te doen, is te leren van de lessen van het verleden.
Op zaterdag 2 juni waren er dan ook (goedbezochte) lezingen en excursies naar de utopia’s van heden en verleden: de Bloemenbuurt van Dudok (inclusief het Badhuis dat onlangs werd aangekocht en omgebouwd wordt tot twee woonhuizen), het GAK-gebouw van Onno Greiner (dat getuigt van een Utopia waarin Hilversum een grote stad zou worden), het Melkmeisje van Rene van Zuuk (2018) en de Almansweide bij Anna’s Hoeve (een collectieve, duurzaam gebouwde woonwijk).
De tentoonstelling ‘Radical Futures – de mens en zijn Utopie’ belicht in bredere zin de relatie tussen mens en landschap. Deze tentoonstelling, met werken van Marjan Teeuwen, Rob Voerman, Carlijn Kingma, Rik Smits, Jean Bernard Koeman, Krijn de Koning, Robbie Cornelissen, Nynke Koster en Stefan Yordanov werd in bijzijn van vele kunstenaars geopend en is tot 2 september a.s. te zien.
Tot slot vroeg het DAC aan studenten van de HKU om aan de hand van het GAK-gebouw inspiratie te zoeken in een Utopia van weleer. Immers, zelfs als idealen veranderen of verdwijnen, kunnen we leren van de ideeën over een toekomstige samenleving. Zo ontstonden zeven kunstwerken die de architect van het gebouw dat in de plaats komt van het GAK tot inspiratie kunnen dienen. Deze zijn nog te zien tot eind juni.