Foto: Iwan Baan

Home / Architectuur / Werken van Dudok / Woningbouw / 1e Woningbouwcomplex

1e Woningbouwcomplex
1915-1919 / W.M. Dudok

Anemonestraat (Bloemenbuurt), Hilversum

Gewone buurt

De Bloemenbuurt lijkt een gewone buurt in Hilversum. Wat niet veel mensen weten, is dat dit de eerste wijk met sociale woningbouw is, die in opdracht van een gemeente is ontwikkeld.

Eerste woningcomplexen voor arbeiders

De woningwet van 1901/1902 moest verandering brengen in de erbarmelijke en onhygiënische woonomstandigheden in Nederland. Elke gemeente met meer dan 10.000 inwoners werd verplicht een uitbreidingsplan op te stellen. Architect W.M. Dudok werd in Hilversum onder meer aangenomen om de uitbreidingsplannen vorm te geven. Dudok ontwierp voor arbeiders eenvoudige en betaalbare woningen, die wel mooi, goed en hygiënisch waren. Onder Dudoks leiding zijn tot 1953 negenentwintig gemeentelijke complexen tot stand gebracht, waarvan de Bloemenbuurt de eerste was. Naast het grote en belangrijke stempel dat Dudok heeft gedrukt op het ontwerp en de inrichting van de Bloemenbuurt, zult u tijdens de wandeling ook kennismaken met enkele van zijn tijdgenoten, bijvoorbeeld architect Verschuyl die werkte in opdracht van Arbeidersbouwvereniging Hilversum.

Afwisseling in de ruimten

Dudok heeft vaak beweerd dat er van woonwijken pas architectuur viel te maken als ze als één geheel werden opgevat. Hij ontwierp zijn plannen niet straat voor straat, maar per wijk. Een relatief groot deel van de beschikbare ruimte besteedde Dudok aan plantsoenen en speelvelden. Door poortgebouwen en in- en uitspringende gevelwanden bracht hij afwisseling tussen open en besloten straten. Met pleintjes en hofjes bevorderde hij de sociale samenhang; ook de centraal gelegen openbare gebouwen droegen daaraan bij. De woningen ontwierp hij met kleine verschillen, maar traditioneel. Zo kreeg de buurt het karakter van een klein dorp.

Openbare leeszaal Neuweg

In het eerste gemeentelijke woningbouwcomplex (1916-1919) in de tuinstaduitbreiding ten zuiden van het centrum nam Dudok naast enkele winkeltjes ook een openbare leeszaal op. Een pad tussen twee speelterreinen leidde naar het centrale poortgebouw met woningen op de begane grond en op de verdieping de leeszaal. Door de boogvormige poort in dit gebouw leidt de route naar het daarachter gelegen centrale woonhofje van het complex, waar in de openbare ruimte eertijds een midden-plantsoen aanwezig was. In de gevel van het poortgebouw is boven de vensters van de verdieping op taps-gemetselde muurdammen een fries aangebracht. Aan beide zijden van de naam op het fries zijn boeksteunen aangebracht. Het totale complex omvat 180 woningen en wordt gekaraktiseerd door een grote variatie. De tuinstadgedachte, waarbij de wisselwerking tussen de bebouwing en de openbare ruimte van wezenlijk belang is, is hier geweld aangedaan door de wijziging van de inrichting van de openbare ruimte.

Bron: Annette Koenders, Hilversum. Architectuur en Stedenbouw 1850-1940, Zwolle (2001).

Download hier de architectuurwandeling ‘Bloemenbuurt Hilversum’