Foto: Dudok Architectuur Centrum

Home / Architectuur / Architectuur Hilversum / 19e eeuw (1800-1915) / Clemenskerk

Clemenskerk
1914/1922 / J.W.A. van Gils, J. Cuypers

Bosdrift 53, Hilversum

De Rooms-katholieke Clemenskerk, voluit Sint Clemens Maria Hofbauer, werd tussen 1912-1914 gebouwd naar een ontwerp van architect Jac. Van Gils ( 1865-1919). In 1922 werd de in een gecombineerde neoromaanse en neobyzantijnse stijl uitgevoerde kerk vergroot door architect Jos Cuypers (1861-1949). In de jaren negentig van de vorige eeuw werd de kerk aan de eredienst onttrokken. In 2002 volgde aanwijzing tot Rijksmonument. Na een grondige restauratie in 2013 kreeg het gebouw in 2018 een nieuwe functie als trampolinepark. De gerestaureerde Mariakapel is wekelijks open voor bezinning.

Nieuw katholiek elan

Toen het eind zestiende eeuw de katholieken verboden werd hun godsdienst openlijk te belijden, had dat tot gevolg dat zij hun kerkgebouwen kwijtraakten aan de protestanten. In Hilversum was dat het geval met de Grote Kerk op de Kerkbrink, die sindsdien een hervormde kerk is. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 nam de katholieke kerkenbouw een enorme vlucht. In Hilversum kwam, na de Rooms-katholieke Vituskerk aan de Emmastraat uit 1892 en de Onze-Lieve-Vrouwekerk aan de Naarderstraat uit 1911, vanaf 1912 de Clemenskerk aan de Bosdrift tot stand.

Pseudobasiliek

Architect Jacobus Wilhelmus Anthonus van Gils werd aangetrokken voor het ontwerp van het kerkgebouw, dat moest komen op een nog onbebouwd terrein op de hoek van de Bosdrift en de Irisstraat. Van Gils ontwierp een driebeukige pseudobasilicale kerk met centrale viering in een gecombineerde neoromaanse en neobyzantijnse stijl. Vanwege krappe financiën ging de bouw van een toren niet door. Bij de inwijding van de kerk in 1914 was deze nog maar gedeeltelijk gereed. Josephus Cuypers, zoon van de beroemde architect Pierre (P.J.H.) Cuypers, breidde de kerk in 1922 uit door toevoeging van een voorportaal in de stijl van het oorspronkelijke ontwerp. Vanwege de uitbreidingsplannen in het zuiden van Hilversum, had Van Gils de uitbreidingsmogelijkheden al in zijn ontwerp opgenomen.

Ontwerp

Opvallend is de grote centrale open ruimte met de kleurige geblokte boogconstructies. Het brede middenschip wordt van de zijschepen gescheiden door vierkante rode bakstenen pijlers die rode bakstenen scheibogen dragen. Deze zijn wit gestukt met goudkleurige ornamenten. Het exterieur wordt bepaald door een opvallende opeenvolging van daken op verschillende niveaus. De houten vieringtoren heeft een (ojiefvormige) bekroning met torenkruis. Max Weiss (1910-1972) vervaardigde de muraalglasschildering boven de dubbele toegangsdeuren, voorstellende de uitzending der apostelen, en diverse glas-in-loodramen en glasobjecten in de kerk.

Herbestemming

Door samenvoeging van parochies kwam de kerk in 1996 leeg te staan. Na een sluipende verloedering dreigde de kerk in 2010 gesloopt te worden. Erfgoedontwikkelaar BOEi kocht het monument en voerde een grondige restauratie uit, die in 2013 werd afgerond. Daarbij zijn de schilderingen op het plafond van het koor en de tuinmuren rond de kerk in oorspronkelijke staat hersteld. De kerk is sinds september 2018 open als trampolinepark. De Mariakapel werd ingericht als een plek voor bezinning.

Download hier de architectuurwandeling ‘Bloemenbuurt Hilversum’