Foto: Dudok Architectuur Centrum

Home / Architectuur / Architectuur Hilversum / Wederopbouw / De Melkfabriek

De Melkfabriek
1955-1957 / Marinus Breebaart (1913-1993) en technisch bureau Martens en Kramer

Larenseweg 32, Hilversum

In 1955 begon in opdracht van de Verenigde Gooise Melkbedrijven (VGM) de bouw van een hypermoderne zuivelfabriek aan de Larenseweg. Het ontwerp van de fabriek werd gemaakt door de Hilversumse architect Marinus Breebaart (1913-1993) in samenwerking met het technisch bureau van Martens en Kramer uit Oosterhout. De bouw duurde 2,5 jaar. De fabriek is een exemplarisch voorbeeld van industriële architectuur uit de wederopbouwperiode. In 2005 werd de melkfabriek aangewezen als gemeentelijk monument als ‘gaaf voorbeeld van functionalistische architectuur’.

Modernistische vormentaal

De efficiënte en functioneel ingerichte fabriek kenmerkt zich door de heldere, na-oorlogse modernistische vormentaal. Er is gebruik gemaakt van beton voor de constructie, baksteen voor gevelinvulling, en staal en glas. Ook de dakconstructie, die bestaat uit schaaldaken voor het fabrieksgedeelte en platte daken voor de overige bedrijfsonderdelen, is typerend voor de periode van de wederopbouw. De zichtbare betonconstructie aan de buitenzijde van de fabriek werd wit gespoten met kristalcement (een beschermende cementlaag). Het betonskelet werd op enkele plaatsen opgevuld met bruinrode baksteen en op andere plaatsen met betonnen ramen met roedeverdeling of stalen ramen.

Samenwerking tussen Breebaart en Martens en Kramer

Marinus Breebaart was als architect werkzaam in het naoorlogse Hilversum waar hij verbouwingen uitvoerde en enkele bungalows of landhuisjes en bijgebouwen (schuren, garages) ontwierp. Hij was een bekende van directeur Bakker van de VGM, wiens woonhuis hij in 1953 had ontworpen. Samen met Bakker voerde hij namens de VGM besprekingen met de gemeente over de bouw van de nieuwe fabriek. Voor het ontwerp van de Melkfabriek werkte Breebaart samen met het technisch bureau van Martens en Kramer uit Oosterhout, die als architecten verbonden waren aan de Brabantse Zuivelbond. Vermoedelijk brachten zij de technische kennis in, die voor de bouw van een dergelijke fabriek benodigd was.

Mooiste en modernste van Europa

Het fabriekscomplex werd officieel geopend op donderdag 21 november 1957 door burgemeester Boot in aanwezigheid van tweehonderd genodigden. Volgens de burgemeester kon de architectuur zich scharen in de rij van monumentale gebouwen in Hilversum. Ir. B. van Dam, destijds voorzitter van het Productschap van de Zuivel, noemde de fabriek het mooiste en modernste consumptiemelkbedrijf van Europa. Op de openingsdag legde Prins Bernhard een niet-officieel bezoek aan de fabriek af. Hij liet zich uitgebreid voorlichten over de moderne methoden van melkverwerking.

Herbestemming

De melkfabriek bleef bijna vijftig jaar in gebruik maar werd uiteindelijk in 2005 buiten gebruik gesteld. Na enige jaren leegstand werd het begin jaren 2010 succesvol herbestemd tot een multifunctioneel gebouw waarin onder andere een kleuterschool, een woningbouwcorporatie en meerder appartementen zijn ondergebracht. De belangrijkste kenmerken, zoals de grote doorrijhal (waar de melkbussen met rauwe melk konden worden afgeleverd zonder overlast voor omwonenden), de paddestoelkolommen, het bijzondere schaaldak en de functionalistische architectuur zijn goeddeels bewaard.